W jaki sposób kawa nas pobudza?
O ile ja mam z piciem kawy różne wzloty i upadki, są okresy kiedy piję ją codziennie lub miesiące, że zwyczajnie mi nie smakuje, o tyle w moim otoczeniu jest mnóstwo osób, które bez kawy nie wyobrażają sobie dnia!
Kilka dni temu obchodziliśmy nawet dwa razy Dzień Kawy, więc dziś przybliżę Wam, jak to się dzieje, że kawa, a tak naprawdę kofeina w niej zawarta, działa na nas pobudzająco.
Zatem z kubeczkiem kawy w dłoni czy bez, przyjrzyjmy się najpierw neuroprzekaźnikom w naszym mózgu. Istnieją substancje, które są uwalniane z zakończenia jednego neuronu w mózgu i po przyłączeniu się do specyficznych receptorów na drugim neuronie mogą działać na niego pobudzająco lub hamująco.
Kofeina jak się okazuje ma wpływ zarówno na neuroprzekaźniki hamujące, jak i pobudzające.
Zwiększa uwalnianie przekaźników pobudzających, np. adrenaliny, noradrenaliny, dopaminy czy serotoniny. Co za tym idzie, rośnie nam liczba skurczów serca, jesteśmy bardziej pobudzeni, ale też skoncentrowani i skupieni.
Jednak ja chciałabym w tym poście większą uwagę poświęcić neuroprzekaźnikowi hamującemu, jakim jest adenozyna.
Adenozyna to idealny przykład substancji, który spełnia w organizmie człowieka kilkanaście, często zupełnie niepowiązanych ze sobą funkcji!
A ten fakt stał się dla mnie największą motywacją do tworzenia tego typu wpisów- chciałabym nimi pokazać, że naszym organizmem kierują uzupełniające się procesy, a wpływ na nasze funkcjonowanie mają liczne substancje, które zestawione w różnych ilościach, powiązane z różnymi receptorami i obecne w różnych układach- mogą powodować wiele odmiennych skutków!
Adenozyna to związek chemiczny należący do grupy nukleozydów. Nukleozyd składa się z cząsteczki cukru, w tym przypadku rybozy i zasady azotowej- tutaj adenina.
Tłumacząc to na prostszy język- każdy z nas wie, co to jest DNA. Łańcuch DNA jest zbudowany z pojedynczych “koralików”- nukleotydów. Nukleotyd składa się właśnie z zasady azotowej, cząsteczki cukru- w DNA to deoksyryboza i reszty kwasu fosforanowego. Jeśli z nukleotydu zabierzemy właśnie tą resztę kwasu fosforowego zostanie nukleozyd.
I ten nukleozyd złożony z konkretnej zasady- adeniny i konkretnego cukru- rybozy to nasza adenozyna.
W jaki sposób kawa nas pobudza?
Uff, ta mniej przyjemna część za nami. Teraz wróćmy do kofeiny.
W naszym mózgu są neurony, które odpowiadają za stan naszego pobudzenia. Ich końce posiadają receptory dla adenozyny. Jej ilość w organizmie jest zmienna, gdyż pełni ona wiele różnych funkcji, więc raz jest zużywana, transportowana do komórek lub poza nie, itd.
Poza tym w czasie snu stężenie adenozyny spada, a następnie rośnie w ciągu dnia.
Poranek:
Adenozyny jest niewiele. Łączy się więc z niewielką liczbą receptorów w neuronach, które odpowiadają za nasze pobudzenie. Jesteśmy wtedy skupieni i skoncentrowani.
Kilka godzin później- czas na kawę!:
Z czasem ilość adenozyny rośnie. Łączy się ona z wieloma receptorami wspomnianych neuronów i działa na nie hamująco. W wyniku tego nasze pobudzenie i uczucie “trzeźwego umysłu” spada.
Większość osób wstaje wtedy od swoich biurek lub ogłasza przerwę od wykonywanych zajęć, wędruje do kuchni, wstawia wodę lub uruchamia ekspres, sięga po kubek albo filiżankę i czeka na napój, który pozwoli przetrwać kolejne kilka godzin.
Kofeina zawarta w kawie jest antagonistą adenozyny.
Antagonista to substancja, która wywołuje przeciwne działanie. A zatem kofeina nie zwleka, ale rusza do akcji, łącząc się z tymi samymi receptorami co adenozyna i ratuje nasze neurony, które znów wprawiają nasz mózg w stan pobudzenia. Po prostu blokuje adenozynie dostęp do neuronów, nie może zatem hamować ich funkcji.
Można wracać do pracy, nauki, a przynajmniej wmawiać sobie, że wszystkie nasze braki skupienia i senność to jedynie niedobór kofeiny ;).
Kilka ciekawostek na temat innych funkcji adenozyny
Powoduje skurcz naczyń nerkowych i rozkurcz pozostałych naczyń krwionośnych. To akurat zaskakująca informacja, bo najczęściej dana substancja powoduje albo tylko skurcz albo tylko rozkurcz naczyń.
Jeśli przez naczynie w nerce- dokładnie tętniczkę doprowadzającą w kłębuszku nerkowym przepływa zbyt duża ilość krwi, następuje wzrost produkcji adenozyny, która powoduje skurcz tętniczki. Skutkiem tego jest zmniejszenie ilości krwi, która może pomieścić się w naczyniu o zmniejszonej średnicy.
Adenozyna jest również składnikiem ATP, czyli najważniejszego nośnika energii w naszym organizmie. oraz składnikiem RNA, czyli drugiego oprócz DNA nośnika materiału genetycznego.
Może być też lekiem stosowanym w przypadku częstoskurczu nadkomorowego serca. Adenozyna działa antagonistycznie do wapnia. Powoduje spowolnienie nadmiernie szybkich skurczów serca, mówimy więc, że wykazuje działanie przeciwarytmincze.
Mam nadzieję, że ten pierwszy medyczny wpis Wam się podobał. Tematyka kolejnych będzie bardzo zróżnicowana, więc myślę, że każdy znajdzie dla siebie coś ciekawego.
Trzymajcie się ciepło i zdrowo! Nośmy maseczki!
A poniżej zdjęcie z Wietnamu, czyli raju mrożoną kawą płynącego! Była tak pyszna, że na załączonym obrazku kończymy trzecią z rzędu, aby chwilkę później móc powrócić do sajgońskiego skwaru i kontynuować zwiedzanie!
