Szczepionka na grypę- garść praktycznych informacji
Przez ostatni tydzień na Facebooku med.travel.pl pojawiały się krótkie informacje na temat szczepionki na grypę, dlatego tutaj znajdziecie ich podsumowanie oraz dodatkowe informacje.
Szczepionka na grypę- garść praktycznych informacji
Jak działa szczepionka?
Przy podziale różnych typów odporności, szczepienie zaliczamy do odporności nabytej (bo dzięki szczepieniu ją nabywamy 😉 ) oraz czynnej (gdyż organizm jest stymulowany do wytworzenia przeciwciał, a nie dostaje ich już gotowych).
Szczepionka zawiera inaktywowane/ zabite drobnoustroje, tj. bakterie czy wirusy, które nie powodują rozwinięcia się danej choroby, ale pobudzają układ odpornościowy człowieka do wytwarzania przeciwciał. To specjalne białka, które na kilka sposobów potrafią pobudzać komórki układu odpornościowego do walki z drobnoustrojami i na długi czas mogą pozostać w organizmie). Oprócz nich powstają też komórki pamięci, które w razie kontaktu w “prawdziwym” drobnoustrojem uaktywnią się i zaczną produkować kolejne przeciwciała.
Rodzaje szczepionek na grypę
W zależności od tego jaką formę drobnoustroju zawiera dana szczepionka, wyróżniamy kilka rodzajów szczepionek. W przypadku grypy na polskim rynku dostępne są dwa z nich:
-
Atenuowana, czyli “żywa”
Zawiera żywe szczepy np. wirusa, ale pozbawione zdolności do wywołania choroby. Nasz organizm jest w stanie rozpoznać go jako obcy antygen (czyli substancję, która jest w stanie wywołać odpowiedź układu odpornościowego), ale na tym kończy się “działalność” wirusa.
Szczepionki te są bardzo skuteczne, bo takie niezjadliwe szczepy wirusa namnażają się w organizmie, wywołując podobną odpowiedź organizmu jak w czasie choroby, ale bez jej prawdziwego wystąpienia.
Nie są zalecane dla kobiet w ciąży i osób z obniżoną odpornością (na przykład na skutek długotrwałej choroby i leczenia), gdyż wtedy istnieje (bardzo małe, ale istnieje) prawdopodobieństwo, że wywołają daną chorobę.
W przypadku grypy najczęściej podaje się je dzieciom powyżej 2 lat i młodzieży do 18 roku życia. Ma zazwyczaj formę donosową, a to duża zaleta szczególnie dla maluszków, bo nie trzeba używać igły. Dodatkowo podanie szczepionki następuje do miejsca, w którym prawdopodobnie znajdzie się wirus grypy przy zakażeniu z zewnątrz (pamiętajmy, że grypa szerzy się kropelkowo). Dzięki temu odpowiedź organizmu na szczepy w szczepionce będzie najbardziej podobna do odpowiedzi przy realnym zakażeniu.
Co więcej szczep wirusa obecny szczepionce jest tak dostosowany, aby namnażał się tylko w temp. do 25 stopni, co sprawia, że jedynym miejscem miejscem jego namnażania jest jama nosowa. Takiej możliwości nie ma w dolnych drogach oddechowych, gdzie temperatura jest wyższa.
2. Inaktywowana, czyli “zabita”.
Zawiera zabite szczepy drobnoustrojów. Często jest to porównywane do gotowania zupy, tyle że w tym przypadku to wirusy poddaje się wysokiej temperaturze lub działaniu substancji chemicznych.
Jest jeszcze bardziej bezpieczna niż szczepionka atenuowana, bo zabite wirusy czy bakterie nie mają możliwości namnażania, więc nie mogą wywołać prawdziwej choroby. Nadal jednak mają zdolność do stymulacji organizmu do wytworzenia przeciwciał.
Tą szczepionkę można stosować nawet u kobiet w ciąży i to w każdym jej trymestrze. Dzięki temu dziecko do 6 miesiąca życia, któremu nie można podać szczepionki, może uzyskać przeciwciała od matki.
Dlaczego szczepionkę można podawać dopiero po 6 miesiącu życia?
Organizm dziecka w czasie ciąży dostaje przeciwciała od matki, które są transportowane przez łożysko. Przez pierwsze dwa miesiąca życia, może dostawać je z mlekiem matki. Własne przeciwciała zaczyna wytwarzać w ok. 2-3 miesiącu życia. Podanie szczepionki zaraz po urodzeniu byłoby nieskuteczne, bo organizm dziecka nie jest wtedy przystosowany do produkcji przeciwciał.
Kontrowersyjne adiuwanty
Ten rodzaj szczepionki wywołuje duże kontrowersje ze względu na dodatek adiuwantów (np. związki glinu), czyli substancji, które mają na celu przedłużenie “działania” w organizmie tych zabitych szczepów. Ze względu na to, że są one nieżywe- pobudzają układ immunologiczny w mniejszym stopniu. Dlatego adiuwanty wykazują działanie wspomagające i wydłużają działanie szczepionki.
Wielu rodziców obawia się o skutki uboczne tych związków, jednak są one obecne w bezpiecznych, znikomych ilościach. Oprócz tego podawanie do krwi zamiast doustnie ogranicza ich wchłanianie do organizmu.
Dla kogo najbardziej polecane jest szczepienie na grypę?
Szczepienie na grypę jest polecane dla każdego, ale są grupy ludzi, które powinny szczególnie się zaszczepić:
Pracownicy ochrony zdrowia i ośrodków opieki- są narażeni na kontakt z wirusem; niestety jedynie 4% osób w tej grupie szczepi się na grypę
Osoby starsze i z osłabioną odpornością- dla nich powikłania pogrypowe są najgroźniejsze i najczęściej grypa kończy się hospitalizacją
Kobiety w ciąży- szczepionka inaktywowana jest bezpieczna w każdym trymestrze ciąży i może uchronić dziecko do 6 miesiąca, które jeszcze nie może przyjąć szczepionki
Dzieci od 6 miesiąca życia- najbardziej rozpowszechniają wirus grypy w każdej grupie wiekowej
Ale w jaki sposób te unieszkodliwione lub zabite drobnoustroje mogą wywołać jakąkolwiek odpowiedź organizmu, skoro są “nieaktywne”?
Komórki odpornościowe organizmu człowieka oraz przeciwciała rozpoznają konkretne fragmenty wirusów lub bakterii, zwane epitopami, a nie całe drobnoustroje.
Są to najczęściej ich białka powierzchniowe, które łączą się z receptorem komórki odpornościowej.
Materiał genetyczny czy elementy bakterii służące do rozmnażania mogą ulec zniszczeniu, dzięki czemu nie wywołają choroby. Ale zachowane białka powierzchniowe pozostaną niezmienione i mogą pobudzić organizm człowieka do produkcji przeciwciał.
Czy szczepionka na grypę może spowodować zachorowania na grypę?
Krąży bardzo znany mit, jakoby ktoś zachorował na grypę po podaniu szczepionki.
Jak widzicie w powyższych definicjach, nie jest to możliwe jeśli chodzi o samą budowę szczepionki. Wirus obecny w szczepionce nie może wywołać choroby. Ale są inne przyczyny, które mogą tłumaczyć to zjawisko. Skuteczność szczepionki na grypę wynosi między 40-60%, jest zależne od wieku i zdrowia pacjenta.
Szczepionka na grypę- garść praktycznych informacji
- U dzieci należy podać dwie dawki szczepionki w odstępie czterech tygodni. Jeśli druga dawka nie zostanie podana lub będzie podana w innym czasie, szczepionka może nie być skuteczna i istnieje ryzyko zachorowania na grypę.
- Zakażenie wirusem grypy może nastąpić w czasie tzw. okienka serologicznego. To okres między podaniem szczepionki (lub zakażeniem wirusem) a wytworzeniem przeciwciał. W tym przypadku może trwać nawet 2 tygodnie, dlatego wtedy istnieje możliwość zarażenia wirusem grypy, ale z otoczenia, a nie tym obecnym w szczepionce.
- Szczepionka zawiera najczęściej 4 różne szczepy wirusa, przeciw typom A i B. Są one corocznie selekcjonowane na podstawie tego, które najczęściej występują w danym sezonie. Należy jednak pamiętać, że szczepów wirusa grypy jest więcej oraz wirusy często mutują. Może zatem dojść do sytuacji, że zarazimy innym szczepem wirusa niż ten zawarty w szczepionce, przeciwko któremu nabyliśmy przeciwciała.
- Kolejnym przypadkiem jest ten, kiedy po szczepieniu odczuwamy jedynie objawy grypopodobne. Może to być podwyższona temperatura, osłabienie, ból głowy. Objawy te ustępują najczęściej po jednym dniu i są dopuszczalną reakcją poszczepienną. Nie oznaczają wystąpienia grypy, same ustępują. U dzieci do 2 roku życia może pojawić się jednorazowy napad drgawek, ale one także są niegroźne.
- Należy też pamiętać o higienie rąk, unikaniu dużych skupisk ludzi w okresie grypowym i dbaniu o siebie. Żadna szczepionka nie da nam 100% odporności, jeśli my sami nie będziemy szanować swojego zdrowia.
Powyższe sytuacje są rzadkie! Mogą się zdarzyć, ale prawdopodobieństwo ich wystąpienia jest małe.
Mam nadzieję, że dowiedzieliście się o szczepieniu na grypę kilku nowych informacji i jak tylko szczepionka będzie bardziej dostępna, to nie będziecie czekać z decyzją, czy warto się zaszczepić!
